سنتگرایی
تهیهکنندگان این برنامه، سوسن کرامتی و ژاله موقر از تهیهکنندگان باسابقه برنامهسازی گروه کودک هستند و بیش از 20 سال است برای کودکان برنامهسازی میکنند.
در کارنامه کاری سوسن کرامتی مجموعه هوشیار و بیدار، چشمبلبلی و دهها برنامه دیگر دیده میشود. کرامتی درباره برنامه سفرهخانه ایرانی میگوید: هدف از ساخت این برنامه، معرفی استانهای کشور از نظر آداب و رسوم، زبان، لباس، غذا، سوغاتی، کاردستی و موقعیت جغرافیایی است.
برنامه 4 بخش اصلی دارد. بخش اول پردهخوانی است که با صدای استاد مرتضی احمدی و عروسکگردانی مهتاب تبریزی ارائه میشود.
بخش دوم، قهوهخانهای است با دکوری قدیمی و سنتی که هر روز اتفاقی جدید آنجا رخ میدهد. بخش سوم به خیمهشب بازی اختصاص دارد. این قسمت به کارگردانی بهناز مهدیخواه تهیه میشود و بخش آخر برنامه، موسیقی سنتی است. کرامتی در پایان اضافه میکند: هدف ما از ساخت این برنامه، حفظ فرهنگ ایران و توجه به سنتهای ایرانی است. غذا و موسیقی نیز بخشی از سنتهای ما را تشکیل میدهد.
ژاله موقر، دیگر تهیهکننده این برنامه که در شناسنامه کاری او برنامههایی مانند گوگوجی و مسابقه آشپزی یک لقمه خنده را میتوان دید، در مورد برنامه سفرهخانه ایرانی میگوید: هدف ما از ارائه این برنامه، آشنایی بچههای گروه سنی 7 تا 12 سال با فرهنگ ایران زمین است. در این برنامه سعی کردهایم از طریق نمایش طنز و موسیقی به هدف خود برسیم.
در بخش قهوهخانه هر روز غذاهای سنتی یک استان معرفی میشود. البته غذاها به وسیله نسیم نادری تهیه میشود. او کارشناس آشپزی در بخش غذاهای ایرانی و سنتی است. در این برنامه سعی کردیم بچهها با غذاهای سنتی به گونهای جدید و نو آشنا شوند زیرا تاثیرپذیری بچهها از طریق نمایشهای طنز و موسیقی به صورت غیر مستقیم بیشتر از آموزش چهره به چهره است. متاسفانه برخی بچهها حتی نام غذاهای سنتی منطقه خود را نمیدانند و برعکس با انواع و اقسام غذاهای خارجی آشنا هستند.
بخش پایانی برنامه که به موسیقی سنتی استانها اختصاص دارد، با همکاری کارشناس موسیقی رکسانا خلوتی و همکاری 22 بچه تهیه میشود؛ البته در هر برنامه 6 تا 9 بچه نقشآفرینی میکنند که همزمان موسیقی محلی نیز نواخته میشود.
درک دنیای کودکان
نگار استخر؛ کارگردان بخش نمایش و پردهخوانی چهره نامآشنای بچههای دیروز، همان مجری و صداپیشه عروسک سنجد در سال 72 است. قصههای عمو متل و تربچه نمونهای از کارهای نگار استخر است. وی میگوید: لازمه کار کردن برای بچهها، درک دنیای کودکان و در مورد هر گروه سنی، شناخت تواناییها و مهارتهای آن گروه است زیرا درک رده سنی خردسال و کودک از رنگ و نور متفاوت هست. دایره واژهها و کلمات آنها نیز فرق میکند. هر گروه سنی برای خودش ابزاری خاص و متفاوت با توجه به رده سنی و جنس مخاطب آن گروه دارد. وسایل مورد علاقه و نوع بازیهای هر گروه، متفاوت است. همچنین توجه به نیازهای زمانی و مکانی کودکان نیز بسیار اهمیت دارد. به همین منظور در بخش پردهخوانی به جای بازگو کردن کارهای حماسی به مفاهیم جدید و امروزی ماجراهایی که بچهها با آنها درگیر هستند، میپردازیم و تاکید داریم حرفهای جذاب، دلنشین و تاثیرگذار را از طریق آموزش غیرمستقیم مطرح کنیم.
نگار استخر معتقد است: بچههای امروز با موسیقی ایرانی خیلی آشنا نیستند، به همین دلیل سعی داریم ضمن آشنایی بچهها با مناطق مختلف ایران، آنها با آواها و نغمههای موسیقی ایرانی نیز بیشتر آشنا شوند.
آشنا کردن بچهها با گویشها
هدیه هاشمی، دستیار برنامهریز این برنامه میگوید: به دلیل این که میخواستیم بچهها با گویشها و لهجههای هر منطقه درست آشنا شوند، از افرادی در قسمت قهوهخانه دعوت شد که اهل آن استان باشند و بتوانند با گویش زبان محلی آن منطقه صحبت کنند زیرا فرهنگ و زبان هر خطه، از دیرینهای کهن برخوردار است.
هاشمی برای نمونه به هنرمند با ذوق عباس محبی اشاره میکند و میگوید: ایشان چون اهل لرستان هستند، لهجه لری را شیوا و صحیح بیان میکنند که در برنامه سفرهخانه ایرانی همکاری دارند. دیگر عزیزانی که در این برنامه همکاری دارند عبارتند از سیاوش مفیدی، مهدی صباغی، کاظم سیاحی و فهیمه باروتچی.
هاشمی در پایان به این نکته اشاره میکند که در هر برنامه از ابتدا تا انتها یک استان معرفی میشود.
بابافرج
ماجراهای صاحب قهوهخانه، پیرمردی به نام آمیرزا حسین فلانی و شاگردش بابافرج درچه پیازی دیدنی و جالب است. حسین رفیعی یا همان بابافرج پس از گذشت چند سال دوباره کنار امیرحسین مدرس، صاحب قهوهخانه نقشآفرینی میکند. تخصص بابافرج، پخت غذاهای ایرانی و سنتی است!
البته حسین رفیعی میگوید: در زندگی شخصی نیز خودم آشپزی میکنم و تا به حال غذای من نسوخته است، زیرا همان گونه که به نقاشی علاقه دارم و جزو کارهای اصلی زندگیام است، آشپزی را هم با عشق و علاقه انجام میدهم. در چند برنامه تلویزیونی که در مورد آشپزی بود نیز کار کردم. به همین دلیل ریزهکاریهای این حرفه را تا حدی بلد هستم. حسین رفیعی در پایان به یکی دیگر از برنامههای نوروزی خود به نام «میریم مسافرت» که در گروه کودک شبکه 2 سیما برای ایام نوروز تهیه میشود، اشاره میکند و میگوید: با کاراکتر معروف خودش در دهه 70 این بار مسافرت میرود.
مهمان گیلکی
بازیگر این نقش، ساقی زینتی است. او در سینما، تلویزیون و تئاتر فعالیت دارد. سال 72 ساقی زینتی جایزه نقش اول زن بازیگر تئاتر را در جشنواره تئاتر فجر به واسطه بازی در تئاتر چهارشنبهخاتون دریافت کرده است. از کارهای سینمایی او میتوان به فیلم رنگ خدا، حس پنهان و گلوگاه (هنوز اکران نشده) اشاره کرد. دنیای شیرین دریا، پس از باران، دارا و ندار و همچنین مزرعه کوچک از کارهای اوست.
در یکی از قسمتهای نمایشی سفرهخانه ایرانی، خانمی گیلکی که راه را گم کرده است، وارد قهوهخانه میشود و ماجراهای شیرینی آنجا رخ میدهد. او میگوید: متولد رشت هستم و از اینکه میتوانم با زبان مادری خود بازی کنم، احساس خوبی دارم. تا وقتی به زبان محلی و گویشهای سنتی خود توجه داریم، فرهنگ و تمدن ایران محفوظ میماند.
سیما پویا